Savaşın Gölgesinde: Tarihsel Analiz, İsrail-Filistin Savaşı ve Borsa

Gündemimizde Cuma günü başlayan İsrail-Filistin olayları ve bölgemizde yaşanan sıcak gelişmeler varken Borsa İstanbul’un yakın geçmişte yaşanan tarihi olaylar sonrası ne tepkiler verdiğini merak ediyor musunuz?

İsrail-Filistin Savaşı ve Borsa İstanbul endeksini bekleyen ne?

Gelin birlikte inceleyelim.

Başlıklar

Körfez Savaşı (1991)

Körfez savaşı yakın dönemde bölgemizde yaşanan en büyük olaylardan biri olarak görülmektedir. Borsa tarihimizin ise henüz yeni olduğu bir dönem olarak değerlendirilmektedir. Bu dönemde Irak’ın Ağustos 1990’da Kuveyt’i işgali ile başlayan süreç bir savaşa dönüşmüştü.

17 Ocak 1991’de koalisyon güçlerinin Irak’a müdahalesi ile yaşanan savaş olarak bilinmektedir. Peki bu dönemde Borsa ne tepki verdi?

Borsamızda o dönem savaşın başlama tarihi ile bitiş tarihi arasında yaklaşık %47’lik bir artış görülüyor. 28 Şubat 1991’de savaş sona eriyor.

11 Eylül Saldırıları ve Afganistan’ın İşgali (2001)

11 Eylül saldırıları Amerika tarihiyle birlikte Dünya tarihini de yakından ilgilendirmiş ve uzun bir süreç olarak kayıtlara geçmiştir. Bu süreçte ABD Afganistan’ı işgal etmiştir. Ülkemiz ise bu süreçte askeri rol almıştır.

11 Eylül 2022 sabah saatlerinde El-Kaide terör örgütü ABD’ye saldırı gerçekleştirmiş ve çok sayıda insan hayatını kaybetmiştir. Bu olay sonrası Afganistan’ın işgali gerçekleşmiştir.

Borsamız saldırılar sonrası bir haftada %27’lik kayıp yaşamış.

Daha sonra ABD’nin terörle mücadele olarak başlattığı Afganistan işgali (7 Ekim 2001) sonrası 3 ayda %100 artış yaşandı. (8 Ekim 2001-8 Ocak 2022)

Amerika’nın Irak’ı İşgali (2003)

Çeşitli gerekçelerle ABD ve Birleşik Krallık ordularının Irak’ı işgali, bölgemizdeki önemli olaylardan biri olarak nitelendirilmektedir.

20 Mart 2003 sabahı başlayan işgal 9 yıla yakın sürmüştür.

İşgal’in başladığı ilk günlerde (3 günde) %11 değer kaybeden endeks daha sonra hızlı bir toparlanma sürecine girerek 1 ayda %30 artış göstermiş.

Suriye İç Savaşı (2011)

Uzun yıllar sürecek olan ve ülkemize çok ciddi ekonomik ve sosyolojik etkiler bırakacak olan Suriye iç savaşı 15 Mart 2011’de başlayan ve Nisan’da ülke geneline yayılan olaylar ile başlamıştı.

Borsa o dönem 1 aylık süreçte %10 değer kazanmıştı. İlerleyen dönemde ise ülke gündeminden kaynaklı sert düşüşler yaşanmıştı.

Rusya-Ukrayna Savaşı (2022)

Rusya devlet başkanı Putin tarafından 24 Şubat 2022 günü Ukrayna’yı işgal operasyonu kararı sonrası ilk işlem gününde borsamız %8’lik bir kayıp yaşamış ancak sonrasında yaklaşık %40 değer kazanmıştı.

İsrail-Filistin Savaşı ve Borsa Endeksine Etkisine Dair Düşüncemiz

İsrail ile Filistin arasında yıllarca süren çatışma hali Cuma gününden itibaren farklı bir boyuta taşındı. Bu durum öncekilerden farklı görünüyor. Borsa ile ilgili en çok merak edilen konulardan birisi de etkisinin ne olacağı.

Bölgemizde yaşanan ve ülkemizin de yakından ilgilendiği tarihi olaylarda gördüğümüz üzere ilk işlem günlerinde genellikle sert düşüşler yaşanmış ancak daha sonra değer kazanan bir endeks ortaya çıkmış.

Tabi burada sadece endeksi etkileyen unsurların bu olaylar olmadığını da biliyoruz. Her dönemin farklı etkenleri mevcuttu. Bu dönemde ise bir borsa rallisi ve ekonomimizde iyileştirme yönünde atılan adımlar söz konusu.

Tüm bunları ele aldığımızda yoğun bir haber akışının olacağı ve endeksin sert hareketler yapma ihtimalinin yüksek olduğunu düşünüyoruz. Ancak değer kazanma eğiliminin ön planda olacağını ve 1-2 aylık periyot için yükseliş trendinin devam edeceğini düşünüyoruz. Haber akışlarını iyi takip etmek ve riskli işlemlerden olabildiğince kaçınmak sağlıklı olacaktır.

Geçmişte İsrail-Filistin Arasındaki Olaylar/Savaşlar/Çatışmalar

1947-1949 Filistin Savaşı: Bu savaş, Birleşmiş Milletler’in Filistin’i Yahudi ve Arap devletleri arasında bölmeyi öneren 1947 Filistin Bölme Planı’nın kabul edilmesinin ardından başladı. Savaş, İsrail’in bağımsız bir devlet olarak kurulmasıyla sonuçlandı.
1956 Sina Savaşı: Bu savaş, Mısır’ın Süveyş Kanalı’nı İsrail gemilerine kapatmasının ardından İsrail, Fransa ve Birleşik Krallık tarafından başlatıldı. Savaş, İsrail’in Sina Yarımadası’nı ele geçirmesiyle sonuçlandı.
1967 Altı Gün Savaşı: Bu savaş, Mısır’ın Sina Yarımadası ve Gazze Şeridi’ni, Suriye’nin Golan Tepeleri’ni ve Ürdün’ün Batı Şeria’sını işgal eden İsrail tarafından başlatıldı. Savaş, İsrail’in bu toprakları işgal etmesiyle sonuçlandı.
1973 Yom Kippur Savaşı: Bu savaş, Mısır ve Suriye’nin İsrail’e karşı başlattığı saldırıyla başladı. Savaş, İsrail’in karşı saldırısıyla sonuçlandı ve her iki tarafın da kayıplar vermesine rağmen, İsrail’in işgal ettiği toprakları elinde tutmasını sağladı.
1982 Lübnan Savaşı: Bu savaş, Lübnan’daki Filistinli militanların İsrail’e roket saldırıları düzenlemesinin ardından İsrail tarafından başlatıldı. Savaş, İsrail’in Lübnan’ın güneyini işgal etmesiyle sonuçlandı.
1987 Birinci İntifada: Bu intifada, İsrail’in Filistinlilere yönelik baskılarının artmasının ardından Filistinliler tarafından başlatıldı. İntifada, şiddetli çatışmalara ve yüzlerce sivilin ölümüne neden oldu.
2000 İkinci İntifada: Bu intifada, İsrail’in Şeyh Cerrah mahallesinde Filistinli ailelerin zorla tahliyesinin ardından Filistinliler tarafından başlatıldı. İntifada, İsrail ve Filistin arasında çatışmaların yeniden alevlenmesine ve yüzlerce sivilin ölümüne neden oldu.
2008-2009 Gazze Savaşı: Bu savaş, Hamas’ın İsrail’e roket saldırıları düzenlemesinin ardından İsrail tarafından başlatıldı. Savaş, Gazze Şeridi’nde büyük yıkıma ve on binlerce sivilin yerinden edilmesine neden oldu.
2012 Gazze Savaşı: Bu savaş, Hamas’ın İsrail’e roket saldırıları düzenlemesinin ardından İsrail tarafından başlatıldı. Savaş, Gazze Şeridi’nde daha fazla yıkıma ve on binlerce sivilin yerinden edilmesine neden oldu.
2014 Gazze Savaşı: Bu savaş, Hamas’ın İsrail’e roket saldırıları düzenlemesinin ardından İsrail tarafından başlatıldı. Savaş, Gazze Şeridi’nde en büyük yıkıma ve on binlerce sivilin yerinden edilmesine neden oldu.
2021 Filistin-İsrail çatışmaları: Bu çatışmalar, İsrail Yüksek Mahkemesi’nin Şeyh Cerrah mahallesinde oturan bazı Filistinli ailelerin zorla tahliyesine hükmetmesinin ardından başladı. Çatışmalarda her iki taraftan da yüzlerce kişi hayatını kaybetti.